Сцэнарыст

– Сплюнь! Вечна ты… Як можна? Ты што, не ведаеш, што словы матэрыяльныя? Іншае, сказанае не ў час, збываецца.

– У тым і справа. – Ён вытрымаў паўзу. – Я, як сумленны чалавек, перадумаў рознага. Чорт іх ведае. А раптам мяне западозраць? Мала што мог сказаць дзе-небудзь. Міжволі прыгадаеш усе грахі, яўныя і тайныя.

– Не хадзі ты кругамі вакол. Раскажы нармальна. Як ён памёр? Ад чаго?

Камар сказаў значна:

– Падобна на алергічнае атручванне. Можа, арахіс. Цукерку з’еў, казалі.

– Цукерку?! – жонка, аптэчны работнік, разбіралася ў гэтым куды больш за мужа. – Памерці ад алергіі? Гэта павінна быць слановая доза. І потым ён што, не ведаў? Не трэба шукаць таго, чаго няма. Я хутчэй паверу, што ён ад звычайнай старасці памёр. Ад такога жыцця, як вашае, кіношнае, хто хочаш памрэ. Тым больш, ты сам казаў, анёлам ён не быў…

– Пра нябожчыкаў нельга кепска.

– Чаму? Гэта пра жывых пажадана або добра, або нічога. А пра нябожчыка чаму б і не? На кім тады вучыцца, як не на іх?

– Бедны, – уздыхнуў Камар. – Як усё ў жыцці звязана. Адным гора, другім радасць.

– Цяпер усё будзе добра. Хутчэй за ўсё, ты цяпер пойдзеш на павышэнне. Можа, нават гендырэктарам станеш.

– Пакуль толькі “в.а” – выконваючы абавязкі, – сціпла пахваліўся муж. – Прызначэнне часовае.

– Вось бачыш! Праўду кажуць – смерць роўна дзеліць, адна яна вырашае ўсё справядліва.

– Я гэта да таго, бо думаю: ці бывае што-небудзь бязвоблачнае? Каб не прымешвалася трывога? Кшталту – ох, надта ж усё гладка! Не к дабру! Мабыць, каб я выйграў мільён, першая думка была б – чаму не два мільёны, а другая – як цяпер абараніцца ад зайздрасці суседзяў і знаёмых і адбіцца ад радні, якая набяжыць.

І праўда, было відаць, як ён стрымлівае сябе, нешта азмрочвае, атручвае яго радасць, не дае ёй вырвацца вонкі.

– Гэта ўсё ад таго, што ніводзін чалавек нават прыблізна не ведае, што яму трэба, каб ён супакоіўся, што ён павінен дасягнуць, каб сказаць сабе: усё, досыць.

Жонка, якая ведала яго як аблупленага, асцярожна прапанавала:

– Калі душа чыстая, жыць лёгка і цудоўна. Трэба будзе адзначыць…

– Пасля, пасля.

– Рэстаран заказаць. – Яна ведала аб мужавай беражлівасці, але ведала і тое, наколькі важная для яго гэтая падзея. – Не будзем эканоміць. Адзін раз жывем.

– Маю маці забярэм, – сказаў ён. – Хопіць ужо.

– Дом свой будаваць трэба. Дачка вось-вось замуж.

– Вечны клопат!

– Цяпер будзе лягчэй. Паможаш таму й таму – табе памогуць.

Яны абое, Камар і жонка, на поўным сур’ёзе лічылі, што ўлада на тое і дадзена, каб не марудзячы, адкрыта пачаць карыстацца ёю – для сваёй сям’і, блізкіх, сяброў і знаёмых. Самі не заўважылі, як перайшлі да складання спісу гасцей.

– Хросную абавязкова.

– Настаўніцу не забудзь. Шурына свайго…

– Твайго брата? Не, ніколі!

– Памірыцеся вы ўжо. Даруй ты яму, – ласцілася жонка.

Ён спахапіўся.

– Аднак мы дзелім скуру незабітага мядзведзя. І потым – рэжым ніхто не адмяняў, – сказаў ён важна.

У яго быў на кожны дзень графік: дзве гадзіны ў дзень, незалежна ад настрою, часу сутак і надвор’я, аддаваць прагляду новых фільмаў, сачыць за навінкамі, збольшага чытаць хаця б кароткі змест і каменты, каб не тое што быць у курсе – гэта немагчыма, а хаця б не надта адстаць. Часцей за ўсё ён проста глядзеў усё падрад.

– Які ты ў мяне працаўнік.

Жонка ледзь не малілася на яго. Усё, што яе турбавала, гэта быў муж, яго камфорт, яго праца. Калі ён зачыняўся ў сваім пакоі, яна хадзіла па кватэры на дыбачках, нібы побач за сцяной вялася рэлігійная служба. І дачку з малых гадоў прывучыла да цішыні: тата працуе!

Камар пайшоў да сябе ў пакой, які з’яўляўся адначасова кабінетам. Там, акрамя прагляду фільмаў, мелася ў яго таемнае хобі. Употай ад усіх, хвалюючыся, перажываючы, ён спрабаваў ствараць мастацкія тэксты, якія падпісваў прыгожым, рамантычным псеўданімам Максім Рамонка – анаграма ад Максіма Комара. Усё, што ім было напісана, вельмі падабалася яму самому. Больш ён нікому не паказваў. Тэмы ў яго былі аднастайныя, толькі пра фальклорную містычную Беларусь: улетку пра Купалле і пошукі Папараць-кветкі, узімку – пра Каляды і цуды, звязаныя з гаданнем і вывернутым кажухом. Усе героі ў яго абачліва гаварылі толькі на рафінаванай рускай мове.

Сёння не працавалася. Узбуджэнне не давала ні на чым засяродзіцца. Напружанае чаканне новага не праходзіла, яшчэ і ўзмацнялася. Галоўнае, што яго ўсхвалявала і не адпускала, гэта вельмі простая думка – як жа лёгка, у адзін момант і самым надзейным чынам можа вырашыцца ўсё, што здавалася невырашальным, развязка чаго павінна была расцягнуцца на гады, дзе варыянт простай анатамічнай смерці стаяў на апошнім месцы і ўсур’ёз не ўспрымаўся.

І вось табе маеш!

Не трэба больш планаў, прыкідак, цярпення, інтрыг, этапаў, а галоўнае – чакання, бо чаканне насамрэч нялёгкая праца. Міжволі прыйдзе ў галаву, што хтосьці – нейкі Вялікі Сцэнарыст, які ўсё бачыць і ведае наперад, піша свой тэкст, а Нябачны Рэжысёр здымае па гэтым тэксце-сцэнарыі фільм.