Step by Step in Esperanto

“Kio estas La Flava Danĝero?” “Banana ŝelo sur la trotuaro (pavement).”

«-a»: Adjectives from Other Roots

190. Apuda, adjoining, adjacent. Ĉiea, omnipresent. Ebla, possible. La jena … the following. Kuna, joint, combined. Mala, opposite, contrary. Suba, under, subordinate. Supera, superior, upper, higher. Tiea, of that place, local. Troa (excessive) festeno estas veneno (poison).

191. (a) Taga laboro, day-work, work of the day-time. Unutaga laboro, one day’s work. Ĉiutaga laboro, daily work.

(b) Duminuta kanto. Trihora pluvo. Stelo kvinangula. Okmonata vivo. Infano naŭjara. Ĉiumonata salajro. Ĉiujara festo. Ĉiutrihora manĝo.

192. A compound word (63) may be split into separate words. Thus: riverbesto, or, rivera besto. Sorbopapero, or sorba papero (blotting-paper).

«-o»: Nouns from Other Roots

193. Similarly, nouns may be formed from adjectival or other roots by adding ‑O (125). Thus, from alta, profunda, longa, larĝa (wide, broad), we get alto, height; profundo, depth; longo, length; larĝo, width, breadth. Ovalo, kvadrato, oblongo, triangulo, an oval, a square, etc. Magia (magic) rondo. La malo, the opposite. La subo, the bottom.

194. Turn the following adjectives into nouns:

brua,noisy;peza,heavy;soifa,thirsty;fiera,proud;sata,replete, “full-up”;utila,useful;

abunda ĉarma diligenta elokventa[28] impertinenta kuraĝa kvieta prudenta serena trankvila.

195. Akvo trankvila estas danĝera. Akvo profunda estas kvieta. Saĝo abunda, sed ne profunda. Li estas homo sperta kaj lerta. Matena horo estas plena de oro. Malmulto kun kvieto estas bona dieto. Malgranda pezo, sed granda prezo (price). Ĉia dono (gift) estas bono. Manko (lack) de oro ne estas malhonoro. La ses koloroj de la ĉielarko (rainbow) estas: violo, bluo, verdo, flavo, oranĝo, kaj ruĝo.

196. (a) La alto de la nubo (bono … mondo, feliĉo … infano, grando … libro, varmo … sunlumo, inteligento … hundo, longo … letero. La forto de leono. La saĝo de Ŝalomono.

(b) Translate: Forta homo, homa forto. Homa naturo, natura homo. Ruĝa sango, sanga ruĝo. Ringa fingro, fingra ringo. Longa lango (tongue), langa longo. Flora belo, belo flora, bela floro, floro bela.

(c) Abela piko. Profunda mordo. Saĝa diro. Mal-abund(‑diligent-ĝoj-kuraĝ-kviet-larĝ-lert-pez-profund-seren-trankvil-util)a.

(d) Cowardice, a curse, despair, disagreement, disobedience, hatred, illness, waste. What a noise!

«-as». Verbs from Other Roots

197. (a) Sometimes an adjectival root is used with ‑as as a verb. Thus: Tio sufiĉas (=estas sufica). Mi satas (= estas sata), I have had enough. Mi malsatas, I am hungry. Li silentas. Such forms, though a few are common, are more used in poetry than in prose. They are most appropriate if they describe an action: mi estas lama, I am lame; mi lamas, I limp.

(b) En printempo la herbo verdas. Kvankam la nokto proksimas, tamen ili ne rapidas. Kvankam li soifas, tamen li ne trinkas. Akvo abundas en tiu regiono. Ĉu vi vere kuraĝas? Ĝi tute ne utilas. Eble vi ne tute sanas? Efektive, mi tre malsanas. Iom altas tie la montoj. En somero ĉio belas. Ĉu vi tute frenezas? Tio tute ne gravas. Maltrankvilas la maro, tamen serenas la ĉielo.

Se amas Dio, prosperas ĉio. Deziro tre granda, sed mankas la forto. Kastel’ en aero, malsato sur tero.

198. Verbs from noun-roots (124) show action corresponding to the noun = like that of (the person or animal), relating to (the thing) named. Li azenas (acts like a donkey), reĝas, sekretarias, tajloras; ŝi harpas, krajonas, monologas, muzikas; ĝi flamas, floras, fumas. Matenas (it is morning), vesperas, kaj tago malaperas!

More Adjectives

199. DEKSTRA (on the) right (hand); maldekstra, left (hand). La dekstra flanko, the R.H. side. Tiu brako (kruro, mano, okulo, orelo, piedo) estas la dekstra, kaj tiu (la alia) estas la maldekstra.

200. FREMDA, strange, not one of us, foreign. Fremda homo (lando, lingvo, literaturo, mondo). Fremd(land)a (aŭ, alilanda) birdo (besto, floro). Mi estas homo: nenio homa estas por mi fremda.