Мінскі напрамак. Том І

Старшы лейтэнант мімаволі ўспамінаў сход, прыгадваў слова за словам, што гаварыў пра яго палкоўнік Бяссонаў. I ў грудзях зноў варушылася крыўднае — курорта захацеў, ён пярэчыў камбрыгу, даводзіў, што гэта не так, i усё ж адчуваў, што вінаваты, што ў галоўным камбрыг гаварыў праўду.

«Размяк. Паддаўся настрою... Зноў», — дакараў ён сябе.

У Аляксея — ён сам ведаў — настрой часам глушыў развагу. Гэта была адна з асаблівасцей яго характару, ад якой ён не раз бедаваў i да якой адносіўся насцярожана. Ён лічыў, што ў яго недастаткова волі, калі ён не можа не паддавацца непатрэбным настроям. Аляксей стараўся стрымліваць настроі, але яны ўсё ж час-ад-часу вадзілі яго. Ад гэтага ён быў няроўны ў паводзінах: то вясёлы, працавіты, энергічны, то — праўда рэдка — нечакана стане маўклівым, як бы абыякавым.

Праляжаўшы гадзіну — дзве бяссонна, старшы лейтэнант апрануўся, нацягнуў на босыя ногі боты i вышаў на двор.

Ён заўважыў, што не толькі ён адзін, a i яшчэ той-сёй не спіць. Праходзячы паўз адну зямлянку, ён ледзь не наступіў на салдата, што ляжаў на зямлі.

— Хто гэта?

— Я, таварыш гвардыі старшы лейтэнант, — адазваўся Сонцаў, — не магу ў зямлянцы, хоць што... душна.

Аляксей, прайшоўшыся, сеў на бярозавую калодку перад сваёй зямлянкай, закурыў.

Вартавыя так прывыклі яшчэ раней бачыць Аляксея, што не здзівіліся, — яны, здаралася, гаварылі адзін другому, калі яго не было: «Сягоння старшы лейтэнант не курыў».

У гэтую ноч старшы лейтэнант курыў многа...

6...

Перад вечарам палкоўнік Бяссонаў загадаў паклікаць да яго механікаў.

Яшчэ да таго, як Бяссонаў пачаў гаварыць, усе ўжо здагадваліся, для чаго ix збіраюць. Яны не памыліліся. Неўзабаве стары, але чысценькі грузавік з механікамі i тэхнікам, пагойдваючыся, выбіраўся на роўную шасэйку, што кіравала на станцыю.

У кузаве каля кабінкі сядзелі поруч Лагуновіч i Сонцаў.

На станцыі ішла ўжо выгрузка танкаў. Збоку дарогі, каля невысокіх маладых тапалёў, весела выглядвалі свежаю жоўта-зялёнаю фарбаю новенькія, толькі што, здаецца, выпушчаныя з заводскага двара «трыццацьчацвёркі». Каля ix стаяла некалькі танкістаў у сініх камбінезонах.

Станцыя была пабіта бомбамі. Ад вакзальных пабудоў засталіся толькі чырвоныя каменныя падмуркі ды памяты, з вырваным бокам іржавы бак воданапорнай вежы, што ляжаў на зямлі. Небагата ўцалела i хацін, якія чарнелі недалёка ад вакзала.

Каля пагрузачнай пляцоўкі расцягнуўся эшалон з платформамі i расчыненым пульманаўскім вагонам-цяплушкай. На платформах стаялі адна за адной, нібы ў паходнай калоне, круталобыя, прыземістыя машыны. Брызенты з ix былі зняты, танкісты раскручвалі драты, якімі машыны мацаваліся да платформы, заводзілі маторы.

Стаяў шум, скрыгат. Танк, які толькі што важка сышоў з платформы, дзе-нідзе пашчапаў i зрушыў намошчаныя шпалы. Праз апусцелую платформу пасоўвалася павольна наступная машына, пад яе тракамі трашчала дрэва.

На пляцоўцы камандаваў Бяссонаў, каля якога хадзілі i бегалі некалькі афіцэраў. Ён i сам не любіў стаяць без справы i не даваў другім. Трохі грузны i разам з тым вельмі рухавы палкоўнік кіраваў выгрузкаю, не пагарджаючы займацца, здавалася б, дробязямі. Ён працаваў шумліва, з захапленнем, — загадваў, адчытваў, знакамі паказваў механікам, дзе весці машыны. Пад яго вострым халаднаватым позіркам усе рабілі сваю справу старанна i хутка.

На адной з бліжніх платформ дапамагаў рыхтаваць машыну да выгрузкі Сонцаў. Вадзіцелем танка быў сержант Рыбакоў. Гаварыць амаль не прышлося, бо хутка надышла ix чарга выводзіць танк. Паравоз рыўком скрануў эшалон з месца i падцягнуў ix платформу да пляцоўкі.

Сонцаў сеў на месца вадзіцеля, звыкла ўзяў у рукі рычагі. Важкая машына, паслухмяная рычагам, падмінаючы i крышачы намошчаныя дошкі i рудыя шпалы, асцярожна разварочваючыся, стала паволі сыходзіць з платформы. Сонцаў убачыў наперадзе постаць палкоўніка, які, падбегшы да машыны, рукой паказваў узяць правей. Танк збочыў управа.

Бяссонаў адступіўся, прапусціў машыну паўз сябе.

Пакуль Сонцаў вёў машыну па платформе, яму здавалася, нібы ён ідзе па хісткай кладцы над вадой, таму, калі танк сеў на трывалы непадатны грунт, на душы адразу палягчэла.

Машына адышла ад пляцоўкі. Як толькі яна стала, Сонцаў, заглушыўшы матор, вылез з люка, навічкі акружылі сержанта i пачалі засыпаць пытаннямі. Ix найбольш цікавіла брыгада, у якую яны прыехалі,— ці даўно на фронце, дзе ваявала, дзе стаіць цяпер, хто камандуе, што за чалавек камандзір брыгады i многае іншае. Распытвалі таксама i яго, ці даўно ваюе, адкуль родам. Рыбакоў яму працягнуў каробку «Казбека», невядома дзе здабытую, i адразу па-сяброўску перайшоў на «ты». Камандзір машыны быў малады, чырванашчокі лейтэнант, ён пытаўся мала, але ўсё ўважліва слухаў.