Літоўская гаспадыня

ўтоптваюць — і тады холад унутр не трапіць. Адтуліну зачыняюць з абодвух бакоў

тоўстымі падвойнымі матамі. Праз яе не толькі ўваходзяць з ліхтаром за гароднінай, але і

ўпускаюць свежае паветра ў цёплыя дні.

Гэтак цудоўна захоўваецца гародніна пяць месяцаў, толькі трэба выкідаць пашкоджанае

лісце, каб не распаўсюджвалася гніль.

Ямы для захоўвання ўсялякай гародніны

Ямы капаюць невялікія, бо лішняя вага зверху шкодзіць гародніну. Яны не павінны быць

глыбей за два локці, знізу абавязкова высланыя саломай на тры цалі. Гародніну

ўкладваюць слаямі, перасыпаючы сухім пяском таўшчынёй у адну цалю. Калі рабіць

менавіта так, тады зверху застанецца свабоднае месца толькі на адзін локаць. На апошні

слой пяску сцелюць салому, астатнюю прастору запаўняюць гл ебай, а над ямай

насыпаюць спічасты пагорак з глебы, у аснове шырэйшы за яму. Яго як мага лепш

утоптваюць і ўтрамбоўваюць дошкай, вакол пракопваюць равок для сцёку вады, якая

збіраецца ад дажджоў і раставання снегу. 3 надыходам маразоў усе пагорачкі накрываюць

гноем з саломы.

NВ. Каб зберагчы гародніну ад пацукоў, варта кінуць у зямлю, накрываючы яму, багун, моцны пах якога адганяе гэтых жывёлін. Не бойцеся, што пах распаўсюдзіцца на

гародніну: яна аддзелена ад багуна глебай і пяском.

Пры такім захоўванні гародніна заўсёды як свежая, нібыта толькі з агароду, а ў склепах

псуецца і набывае спецыфічны непрыемны пах. Таму, калі рабіць ямы невялікія і

раскрываць іх вясной не ўсе адразу, а па адной, кухня будзе забяспечана свежай сакавітай

і смачнай гароднінай.

Капцы бульбы

На сухім пясчаным узвышшы адзначаюць круг дыяметрам прыблізна ў шэсць локцяў і

выкідваюць з яго зямлю глыбінёй на паўлокця. У самым цэнтры ямы ўмацоўваюць тры

вузкія дошкі так, каб у сярэдзіне атрымалася адтуліна. Яна будзе служыць праходам для

паветра, а таксама для выцягвання сырасці. Бульбу вакол дошак насыпаюць у выглядзе

спічастага пагорка вышынёй не больш двух локцяў і абкладваюць спачатку саломай 1, а

потым глебай, вынятай з ямы: яе будзе дастаткова, каб цалкам накрыць пагорак. Калі

капец размешчаны не на ўзвышшы і ад яго няма сцёку вады, тады вакол пракопваюць

равок.

Калі глеба замерзне з восені, капцы накрываюць саламяным (але не тлустым) гноем, што

дасць магчымасць падтрымліваць у яме роўную тэмпературу. Інакш глеба растане ў час

адлігі і пашкодзіць бульбу.

Комін, гэта значыць адтуліну з дошак, у маразы затыкаюць саломай, а ў адлігу адчыняюць

для свежага паветра і выпарэння вільгаці. У капцы сыплюць толькі добра праветраную і

прасушаную бульбу.

__________

1 Саломы кладуць сголькі, каб бульба не сутыкалася з глебай.

________

Равы для захоўвання буракоў, морквы і рэпы

На ўзвышшы, сухім і пясчаным, выкопваюць роў, глыбынёй у локаць, даўжынёй — як хто

хоча. Глебу пры гэтым скідваюць на адзін бок, каля самага краю рова. Буракі, прасушаныя

і без лісця, кладуць у роў радамі, перасыпаючы пяском з іншага рова, выкапанага побач, і

яго таксама напаўняюць буракамі і засыпаюць зямлёй з трэцяга рова. Так робяць, пакуль

не зложаць усе буракі. Астатнюю глебу насыпаюць зверху, недзе на паўлокця, каб над

кожным ровам быў пагорак. Паміж імі пракопваюць раўкі для сцёку вады. Калі зямля

прамерзне на шэсць цаляў, накрываюць бурты перагніўшым гноем слоем у дваццаць

цаляў. Вясной, як пацяплее, яго адразу адкідваюць.

Равы для захоўвання капусты

Капаюць іх на сухім пясчаным месцы, толькі не гэтак глыбока і шырока, як ужо згаданыя.

Капусту кладуць галоўкамі ўніз, ачышчаючы ад бакавых лістоў і не прытульваючы

качаны адзін да аднаго. Засыпаюць зверху пяском настолькі, каб утварыўся пагорак са

схіламі вышынёй у паўлокця і трохі шырэйшы, чым роў. Калі глеба замерзне, яго

накрываюць крыху гноем.

Роў рыхтуюць прынамсі за некалькі гадзін да ўкладкі капусты, каб ён трохі праветрыўся і

высах.

Пастарнак як вясення зеляніна

Пастарнак, пасеяны ў тых месцах, дзе восенню не ходзяць парсюкі, пакідаюць на зіму на

градах і нічым не накрываюць. Вясной ён будзе лепшы, чым восенню, бо зробіцца

салодкім ад марозу. Калі зямля растане, яго ўбіраюць з агароду і ўносяць у склеп.

Тапінамбур

Расліна з’яўляецца добрай гароднінай як вясной, так і восенню. Таму лепш адну частку яе

восенню пакласці ў склеп, а другую пакінуць на градах да вясны, а тады спажываць.

Як вясной мець моркву

У сухім месцы ў зямлі морква, накрытая саломай ці лісцем, можа перанесці мяккія зімы, асабліва калі зверху палажыць трохі гною з саломы, які вясной адразу ж трэба адкінуць.

Аднак больш надзейнае, вядома ж, захоўванне ў ямах.

Парэй і пятрушка свежыя вясной і летам

Часцей за ўсё здараецца, што гэтая зеляніна, так патрэбная для кухні, ці псуецца ў склепе

ці кухары яе зрасходуюць зімой, і ўсю вясну і лета мусіш абыходзіцца без яе. Прадухіліць

такое льга, калі вясной засеяць парэем 1і пятрушкай грады ў аддаленым месцы, куды

восенню не пускаюць парсюкоў. У лістападзе, як зямлю крыху сцягне мароз накрываюць