Кии биирдэ олорор

Бу нуучча норуота саха норуотугар сд бэлээ этэ. Араас дойдулар ыраахтааылара, хоруоллара, императордара атын дойдулар баылыктарыгар кнд малынан, сиринэн-уотунан, бтн куораттарынан дааны гс улахан, сыаналаах бэлэхтэри биэрбиттэрин история билэр. Ол эрээри кии аймах скттэн ыла биир дааны омук атын омукка маннык сд бэлэи биэрэ илигэ. Клннээччилэр тутулларын тнэрбит, былааы бэйэтин илиитигэр ылбыт революционнай нуучча норуота эрэ маннык чгэйи, тн, кэрэни оорор, айар, маннык айылгы санааланар, кэскиллээх йднр, амарах срэхтэнэр, киэ-дэлэгэй дууаланар кыахтаах этэ. йэттэн йээ рдээн-нэн иэр бара махтал буоллун ол иин киниэхэ!

Бу саха норуотун лскэн ртэ, муура суох дьоло этэ. Урут “санньыххай санаалаах, саппаырбыт дьннээх, саллаар бастаах, саах балааннаах саха ураахай дуо” дэнэн бэйэтин сэнэнэн-тэринэн хоуммут, нуучча шовинист биистэринэн “туспа дьуортулар” диэн сиргэниллэн ааттаммыт саха дьоно бэйэлэрэ туспа республикалаах, кими баарар кытта тэ бырааптаах, кл советскай гражданнар буолбуттара.

лэит саха мунаах былыр-былыргыттан, инньэ “урукку дьыл охсууулаах уоратыттан, былыргы дьыл быылааннаах мындаатыттан”, чокуйа кырыарбыт тыаны быыынан кыыы омоон суолунан саадьаай оуун туора миинэн кыыкырдатан иэн биитэр кдчч оттуллубут кмлк ооун иннигэр оллоонноон олорон, клгэ, дьолго бтэйдии умсугуйан, ырыатыгар ыпсаран, олохотугар холбоон хоуйбут ыратын чыпчаала дьи олоххо илэ-бааччы туолар кэмэ кэлбитэ. Бу кэмэ Саха сиригэр саамай элбэхтик этиллэр, гстк ахтыллар тылынан “Аптаныамыйа” диэн дьикти, кэрэ тыл этэ. Саха отчут-масчыт киитэ “Автономия” диэн тугун-ханныгын, дьи суолтатын йнэн ситэри йдбтр дааны, бу кии тылынан кыайан толору ойуулаабат чгэй, т суола буоларын срэинэн бигэтик билбитэ. Ыыах тлгэтин ахсын, алаас-алаас аайытын Автономия айхалланара, тыл смэтэ, тойук чулуута бтннтэ Автономияа ананара.

Саха норуотун ити бара махталын, баараай баыыбатын Саха сирин Революционнай Комитета уонна Народнай Комиссардарын Совета Москваа БРКСК Председателигэр Михаил Иванович Калиниа, РСФСР Народнай Комиссардарын Советын Председателигэр Владимир Ильич Лениэ ыыппыт суруктарыгар бу курдук эппиттэрэ:

“Автономнай республикалар Россиятааы Федерацияларыгар тэ бырааптаах чилиэнинэн киирэн туран, Саха сирин лэит кылаастарын ааттарыттан, Саха Автономнай Республикатын Революционнай Комитета уонна Народнай Комиссардарын Совета бииги кыраайбытыгар автономнай быраабы бэлэхтээбиккит иин истиник махтанар.

Гражданскай сэрии уотун гэр уаарыллыбыт саха лэит норуота аан дойду рднэн социалистическай идеаллар ргйдллэрин туугар атын бырааттыы республикалары кытта бииргэ бары кн кхтх лээ холбуур кэмэ бэрт чугас диэн бигэтик итээйэбит”.

Саа сэбиэскэй олоу тутар кл, кхтх лээ туруна охсуохха! Саха отчут-масчыт дьонун баарар баата, дьулуар дьулуура ити этэ.

Ол кэрэ баа, ол сырдык дьулуур туоларын аны туох дааны мээйдиэ суохха айылааа.

Трт унньуктаах уун сыл устата дьон-сэргэ олоун атыйахтаах уу курдук аймаабыт, гс лгэри аалбыт Гражданскай сэрии Кыыл Армия регулярнай чаастарын, саха дьадаыларын кыыл партизанскай этэрээттэрин килбиэннээх кыайыыларынан тмктэммитэ. Ыраахтааы офицердара, саха тойотторо тэрийбит р этэрээттэрэ 1922 сыллаах саас, сайын Киллэмэ, Тхтргэ, Ньукуолускайга буолбут хааннаах кыргыыыларга нт сынньыллыбыттара. Бл, лхмэ уокуруктара бандьыыттартан ыраастаммыттара.

Саха норуота р тыына тсптэ, эйэлээх олоххо эргиллибитэ. Саа кл олоу тутар, саа советскай автономия тулхадыйбат б акылаатын уурар айымньылаах лээ туруммута.

Ол эрээри…

Ол эрээри Октябрьскай революция уот холорук буурата тнэрбит, баттаммыт аймах кырыктаах кыргыыыларга урусхаллаабыт стхтр – баайдар, тойоттор, араас биистээх контрреволюционердар – лр-стэр дьылаларын кытта сблэиэхтэрин баарбатахтара. Кинилэр, сс биирдэ кстэрин тмнэн, р туран, сэбиэскэй былааы кытта кн крср санааламмыттара.

Революция иннинэ Дьокуускайга сыылкаа сылдьан “нуучча кырдьаас революционерабын” диэн тн тосуммут, оччотооу эсеримсийээччи ыччат “эр рдк таарата” аатырбыт П.А.Куликовскай сэбиэскэй былаас хаан стхтр бу сн тхтрйэн р турууларын срн клээччи буолбута. Кини “Холбос” диэн Саха сирин потребительскай кооперациятын правлениетын уполномоченнайа уонна Нелькан – Эйкан суолун тутуу начальнига аатыран илин, Охотскайга, тиийбитэ.