Йеха буьйсанаш

– Цунах-м кхоьрийла йацара, – корта ластийра Шахьбис. – Цара вовшахдеттачу гIуллакхан коьрта тхьамданаш кху Iай лецна. Бисинчех дукхахберш царах дIакъаьстина. Суна хетарехь, тIамна цара вовшахдетта гIуллакхаш, кхин ваьштадогIур доцуш, даьржина.

– ХIан-хIа, хIуъу делахь а, къайллаха цхьаъ вовшахдетта цара. И хаа деза вайна.

Шахьбис доккха садаьккхира.

– Хьо стенна гIелвелла? – хаьттира Iocac.

– Оцу гIуллакхашна йукъагIерта лаац суна, Ioca.

– ХIунда?

– Хьуна шера хаьа, шайн гIуллакхна айкхваьлларг, йамарт хилларг виэн цара Къуръан тIехь дуйнаш биъна хилар. Доцца аьлча, xIapa дуьне дезачу со хIинцца ваьлла.

Шахьбина тIетовш, корта теIабора Товсолтас.

Iоса оьгIазвахара.

– Даа бепиг а, ловзо чкъург а – шиъ хир дац шуна. Чай, борззий вовшахлоьтуьйтуш, шаьш даьттан гуьмалк йууш, гIуллакх чекхдер ду шуна моттахь, и бакъ хир дац.

Товсолтел майро волу Шахьби цавешаш велавелира.

– Хаац боху дош деши ду. Хьуна а тоьлу иштта Iийча. Хьан мекарло бахьана долуш, ца вуьйш, таханенга ваьлла хьо, амма адам цкъа а ца хиллачу тайпана дера ду хIинца. Наха ловзор вац хьо.

– Тола-м, ша витахь, IадъIийча тоьлу, – корта теIабора Товсолтас.

– Дика ду, хIета. Ас начальнике эр ду-кх, Iедало хIоттийначу моллас а, къедас а йуьртахь низам латто суна гIo ца до.

Iосин ши хьаша гIелвелира. КхоалгIаниг новкъа вара царах хIоранна а. Шиъ цхьаьний бен ца хилча, атта хин болу барт, ца хуьлуш, бахбала буьйлира. Ши хьаша, дуьхьало йан ца хIуттуш, дIатийра. Вешех а ца тешачу йаьлла xIapa зама. Ткъа Iocex тешийла йанне а йац. ХIокхунна башхо йац шен да а, ваша а, доьзалхо а. И царна хуу дукха хан йу. Къа ца хеташ, тангIалкхах хьала-м дера уллур ву. Амма Iедалал а кхераме бу вуьш. Дика-м, шина а агIорчарна гIo а деш, чекхвалавелча дара. Кхаъ ца кхачахь а, цIока-х Iалашлур йарий. Йуххехь теш волуш мукъана, хIунда хоьтту хIокхо…

Воьхна хьийза ши хьаша кIелхьарваьккхира, хьерадовла санна, арахь лета девллачу Iосин жен-жIаьлеша. Араваьлла хIусамда сихха чувеара, ХортIа а валош.

– Ванах, боккха болх бу-кх иза! Сох дуолаза дуьсуш дохку-кх и жIаьлеш. Эцца хьо ара ца ваьллехь, верина, кескаш йина, охьавуьллура-кх цара со. Ой, хьо волчохь-м хьеший хилла! Ассалам Iалайкум!

– Ва Iалайкум салам!

Шахьби а, Товсолта а шаьш Iачуьра халла хаалуш меттахъхьайра. Лепачу баьццарчу атлазан гIовталций, хечиций шур-шур деш, чучча ши ког боьллина, охьахиира ХортIа. Цо коьртара месала куй дIабаьккхича чиркхан серлонехь къегира кIесаркIаг чохь а, лергаш тIехула а цхьа масех чо бен ца буьсуш тилла, йоьзан тас санна, къегина боккха корта.

– ТIаккха, Шахьби, Товсолта, шу могаш деца? Керташкахь сингаттам боцуш Iа-кх?

– АлхьамдулиллахI, Дала дика кхобу. Хьо цIа маца вирзи?

– ХIинцца. Охьавижале, цхьана гIуллакхна Iосех дагавала-те со аьлла, веана.

– Тхох лачкъийна хIума-м дац?

– Мичара! Мелхо а, шу цхьаьна карийна дикахо ду. ТIаккха, Iоса, керташкахь сингаттам боцуш Iай? Йуьртахь хIун ду керла?

– ХIума дац. Дийцахьа, хIун ду оцу БоргIанехь хилларг?

– БоргIанехь, дера, цхьана нахана чIогIа сингаттам ма баьлла. Оцу самара чохь чай дуй-те? Цхьа кад мер бара ас.

Iосас, кеда чай а доьттина, шура а тоьхна, тIе даьтта а диллина, дIакховдийра цуьнга. ХортIас, шен дерстина балдаш горгдина, тата доккхуш xIyп аьлла, чайнах боккха къурд бира.

– Делахь а, вайна дуьйцу ма-хаззара, доккха хIума-м дац цигахь хилларг. Кхо-диъ де хьалха йарташка напха деха бахана богIу мутаIеламаш Гуьмсений, БоргIанений йуккъерчу тIай тIехь чIерий леца вахана вогIучу Iумхан-Юьртарчу шина гIалгIазкхичунна дуьхьалнисбелла хилла. МутаIеламаш, цхьаъ воцург, цIуьхIарш хилла, кху шарахь дуьххьара хьуьжаре баьхкина. ХIорш шайна тIенисбелча, цкъа хьалха, хIорш сийсазбеш, йаппарш йина, тIаккха, кхин хIай-жуй доцуш, тIевеанчу гIалгIазкхичо цхьа кIант, кIел ког тосуш дIатеттина, йуьхьарвахийтина. Воккхачу мутаIеламо куьйгаэшара, оцу берана хIунда тоьхна ахь, хьайна лата лаахь, шех лата аьлла. ТIаккха гIалгIазкхичо, цхьана буйна xIoкхуьнан шаьлтанан мукъ боьллина, вукху куьйга тIара далийтина. XIapa шиъ тийсалуш воллуш, шолгIачу гIалгIазкхичо кертах баьккхина хьокха тоьхна тIехьахула коьртах. Тентакваьлла мутаIелам ша волччу голаш тIе охьалахвелла. Коьртах оьху цIий йуьхьа тIехула охьадоладелча, хьалаиккхинчу цо цхьанна пхьаьрсах, вукхунна настарх шаьлта тоьхна. ТIаккха шина гIалгIазкхичо орца аьлла. Карахь шаданаш, дагарш, тоьпаш йолуш хьуьнхарий, йуьртарий схьахьаьлхина гIалгIазкхий гича, дIасабевдда хIетталц кхерабелла лаьттина цIуьхIарш. ТIаьхьабевллачу гIалгIазкхаша кара мел кхаьчначунна йиттина. Масех топ кхоьссина берашна, цхьадика, цхьанне а кхетта йац. Корта бойна мутаIелам вала воллуш Iуьллу, веа кIентан пIендарш кегдина. Цхьана гIалгIазкхичун чов луьра йу, важа дIалелаш ву, боху.