Eŭgeno Onegin

Dum unu el siaj tiutempaj vizitoj al Moskvo Puŝkin konatiĝis kun 16-jara belulino Natalio Gonĉarova. Tiu ĉi konatiĝo decidis la pluan sorton de la poeto. Gonĉarova faris grandan impreson al Puŝkin pro sia eksterordinara beleco; en majo 1829 li faris al ŝi edziĝoproponon, sed ricevis rifuzon. Tiu rifuzo tiom efikis al la poeto, ke li senpermese uzis okazon kaj forveturis al Kaŭkazo, kie li estis en la armeo de Paskeviĉ kaj kune kun ties trupoj atingis la turkan urbon Erzerum (aŭ Arzrum). Dum tiu militiro Puŝkin ofte ĉeestis interpafadon kaj batalajn kunpuŝiĝojn, scivoleme restante sub kugloflugoj.

Tiu vojaĝo multe plivigligis la poeton, sed, reveninte en septembro de la sama jaro 1829 al Moskvo, li retrafis en la malnovan atmosferon. En aprilo 1830 li denove faris edziĝoproponon al Natalio Gonĉarova — kaj tiuĉifoje ĝi estis akceptita. Komenciĝis la peza periodo de «fianĉestado», kiu liveris al Puŝkin multajn, precipe materiajn, klopodojn. Por aranĝi siajn financaferojn li veturis al la familia bieno Bóldino, en la gubernio de Niĵnij-Nóvgorod, por dividi ĝin kun sia fratino, forvendi iun parton kaj trovi tiamaniere la necesajn monrimedojn.

Tio okazis ĝuste en la tempo, kiam furiozis ĥolerepidemio. Ĉiuloke estis aranĝitaj kvarantenoj, veturado el unu gubernio al alia estis tre ĝenita, kaj do Puŝkin fariĝis kvazaŭ malliberigita en Bóldino. Solece li estis devigita travivi tie pli ol 3 monatojn. En tiuj ĉi cirkonstancoj kun neatendita vervo la poeto dediĉis sin al poezia verkado. Dum la aŭtuno 1830 en Bóldino Puŝkin kreis multajn rimarkindajn verkojn: la dramojn «Avara kavaliro», «Mozart kaj Saljeri», «Ŝtona Gasto», «Festeno dum la pesto», la oktavpoemon «Dometo en Kolomna», kvin rakontojn «Noveloj de Belkin», «Historion de la vilaĝo Goróĥino» kaj multajn malpli gravajn pecojn. En Bóldino estis ankaŭ preskaŭ tute finita la romano «Eŭgeno Onegin».

Nur en decembro 1830 Puŝkin ricevis la eblon reveni al Moskvo kaj en februaro 1831 li edziĝis. Kvin tagojn post la edziĝo Puŝkin estis jam en Moskva granda teatro kune kun sia edzino ĉe maskobalo: tiel komenciĝis la vivo de Puŝkin en la supera «mondo».

De post la unuaj tagoj la familia vivo de Puŝkin evidentiĝis esti tute ne feliĉa. La juna, eksterordinare bela edzino deziris brili en la supera societo, sed ŝi ne interesiĝis pri la spiritaj bezonoj de la edzo. La parencoj de l’ edzino ekvidis en Puŝkin naturan fonton por enspezoj, konsiderante lin kiel favoraton de la caro. La gepatroj kaj gefratoj de Puŝkin mem postulis monhelpojn. Puŝkin prunteprenadis grandajn monsumojn kaj liaj ŝuldoj ĉiam kreskis.

Malgraŭ ĉio Puŝkin ne interrompis siajn literaturajn laborojn. Li verkis malpli da lirikaj versoj, sed ekokupis sin prefere pri pli ampleksaj intencoj. En 1833 li kreis unu el siaj plej gravaj verkoj — la novelon en versoj «Kupra Rajdanto». Tamen pli multe li ekatentis la prozon: li verkis la novelon «Dubrovskij» kaj ekinteresiĝis speciale pri historiaj temoj. Por tiu celo li ricevis oficon kun la rajto okupiĝi en la ŝtatarĥivoj. Projektinte komence verki la historion de la caro Petro I[206], li okaze ekhavis riĉajn materialojn pri la ribelo de Pugaĉov en la jaroj 1773–1776. Fervore li komencis labori super ili kaj en aŭtuno 1833 li entreprenis grandan vojaĝon por rigardi la arenon de la ribelagoj de Pugaĉov. Li vizitis la urbojn Kazanj, Simbirsk, Orenburg, Ural-steparon. Rezulte de tiu vojaĝo Puŝkin verkis duvoluman historian esploron «Historio de la Pugaĉóva ribelo» kaj modelan proz-romanon «La Kapitanfilino».

En la lastaj jaroj de sia vivo Puŝkin multe laboris kiel ĵurnalisto. En 1836 li entreprenis eldonadon de propra literatura revuo «Sovremennik» (Samtempulo), sed ĝi malsukcesis — kaj tiu ĉi fakto ankoraŭ pligrandigis la pezajn cirkonstancojn, kiuj unu post la alia maldolĉigis la vivon de la poeto.

Tamen la «lasta guto», kiu «superplenigis la kalikon» kaj venigis al la fatala fino — estis en la vivo de Puŝkin la ofendita sento de l’ edzo.