Бабалардын баяны 2

Кайберенден келген кыз көзү ачык пенде болуп, ал адамдын келечегин жана алды да боло турган иштерин акыл сезими менен туюп турчу. Ошондой эле адамдын оюн илгерлетпей сезген сезимтал пенде эле. Береги жакшы сапатынан анын айыл арасында төбөсү көрүнүп келаткан. Алсейит менен эненин ортосунда бири-бирин сыйлоо сезими жаралып, алар үйлөнгөндөн кийин бир түнү жылдыздуу маалда сонун ойлорго бактылуу келечекти ойлоп жатышты. Алсейит эң сонун жарлуу болгонуна кубанып, анын бактысынан дагы бир жылдыз чачырагандай болду. Бейшембиден жумага өткөн түнүндө ата кайберен эне жаткан төшөктү караса, анын көкүрөгүндө шоолалуу нур ойноп,төгүлүп жаткан экен. Шооланы таң калып карап калды. Шооланын өңү кызыл келип, бир чети жашылга өтүп кетип турду. Алсейит нурду кармалады эле колуна кут конгондой жүрөгү опколжуп кетти. Балкм бул шоола боз үйдүн тешигинен келбесин деп ойлоду. Бирок үйдүн түндүк жабуусунда, туурдуктун бир жеринде да жыртык жок эле. Ал эми эшикте жымыңдап жылдыздар даана көрүнүп, ай улуу тоого эчак эле отуруп, караңгы болуп, тарап көзгө сайса көрүнгүс. Бирок мүйүздүү энени көкүрөгүнөн кызгылтым жашыл шоола төгүлүп жатпайбы. Ата жанып турган нур бекер эместигин түшүндү. Алсейит нурду кармалап көрдү. Энеден жакшылыктын элеси жанып нурдан жылуулук менен бакыттын илеби төгүлгөндөй. Терең уйкуда жаткан мүйүздүү эне атанын деминен ойгонуп кетти да, көзүн ушалап атага саналуу кайрылды:

– Эмнеге уктабай турасың? Менин сага айтаар үч өтүнүчүм бар эле.

– Ал эмне өтүнүч?

– Үч өтүнүчүм бар аны аткарсаң айтам, аткарбасаң кереги жок.

– Деги колдон келе турган нерсеби?

– Колдон келбей турган нерсени эмнеге айтмак элем.

– Анда аткарайын сеникин аткарбаганда кимдикин орундатам.

– Байым аны ошентип атоочу сага ички сырымды айтайын, денеми жууп жатканда үйдөн чыгып кеткениң жакшы. Жылаңач тулкумду кароого болбойт. Экинчи өтүнүчүм мен киммин? Кайдан келдим? Аны такыр сурабагын, иши кылып улуу тоонун кудай жараткан пендесимин. Анан айта турган үчүнчү талабым турмуш миң кырдуу, көп сырдуу келет эмеспи, эрди катын болгондон кийин урушпай койбойбуз. Ошол кезде мени башка чаппа, пенденин башы ыйык касиеттүү болот. Башка чаап кор кылба! Биздин касиет башкага ооп кетет. Мүйүздүү эне менен Алсейит ошентип үйлөнүп күндөр билинбей өтүп жатты. Экөө бири-бирине мүнөзү дал келишип, мамилеси суу кечип кеткени жакшы болду. Алсейиттин жашы да эр ортонуна жакындап калган эле. Эркекти эркек кылган зайып заты эмеспи. Алсейиттинн эл арасында салмагы арта баштады.

Ошондон кийин бир топ мезгил ала салып өттү. Далай суулар жээк кемирип акты. Ушул кезде жайдын сонун күндөрүнүн бири эле. Мүйүздүү эне боз үйдө денесин жууп жаткан маалы болчу. Алсейит ата сыртта жүрүп эркектик кумары кармап кеттиби берген убадасын унутуп боз үйдүн тешигинен ич жакты карап жатты. Аял кадимкидей эле жуунуп жаткан экен. Анын сырткы кебетеси бир эсе мүйүздүү кайберенге бир эсе аялга окшоп кетип турду. Мурун даана байкабаган эле эми аныгын билди. Ургаачынын башында эки мүйүздүн оорду бар экен. Муну башын жууганда келиндери да көрүп калган эле. Ошондон кийин кайыптан бүткөн мүйүздүү эне болуп аталып кетти. Аял жуунуп бүтүп эшикке чыкты. Эне Алсейит атага жакындап өзүнүн таарынычын айтты:

– Бекер кылдың байым, мени байкаган жок дейсиңби, менин көзүмө боз үйдүн ичинен сырт даана алаканга салгандай көрүнүп турду.Тукумубуз саал азыраак болуп, эл журттун керегине жараган таанымал болчу балдарыбыз арбын болбойт беле. Арман күн ай, менин тулку боюм жашыруун сыр боюнча кала берсе болбойт беле. Жаратканда канча жашыруун сыр бар, деги алардын аягына качан билип чыгууга болот. Бирок жаратканым колдоп, тукумубуз арбый берет. Күн эгем, жер энемдин мейкининде учугубуз бөксөрбөйт,-деди сүйүнө ыраазыланып.

Ыйык эне менен адамдардын ортосунда жалгашкын кайберен эненин биз билбеген касиеттүү жактары арбын эмес беле. Ошондо Алсейит ата бул сөзгө анчейин маани берген эмес. Өмүрүнүн акырына чейин ошол жаңылыштыгын көп эстеп далай арманданчу, балким энеге сук артпаса алардын тукуму мындан дагы арбын болуп, акылман уул кыздары көп чыгып, эл башкарып, калың журттун эгеси болчу аалымдары да арбын болот беле ким билет? Кыргыздардын бири-бирине көрө албастыгы тээ алмустактан бери келаткан илеешчек дарт эмеспи. Эки мерген таап келген кайып кыз Алсейитке турмушка чыгып ошону менен анын зоболосу көтөрүлүп кеткен экен. Эки аңчы дайыма ошого көрө албастык, ач көздүк кылып келген. Алсейит ата бул абалды билип турса да, айкөлдүк кылып аларга эч жамандык кылган эмес.

Мезгил өтө кыш артта калып, күн жылымыктап улуу тоолордун кары кетип, жаадыраган жаз жылмайды. Тоонун жылуулугу менен текеден чыккан Теңир Тоонун эчкилери улактап, жан-жаныбарлар кыштан аман-эсен чыгып, жазгы жашоого кам ура башташты. Ал мезгилде деле Асанмырза менен Арыкмырза баягы аңчылык өнөрүн улантып жатышты. Текелерин атса бир жөн эле курсагындагы улагы бар эчкилерди атып жатышты. Алардын көтөрүм болгон этин майга аралаштырып куурдак кылып жеп жатышты.

Кайыптан бүткөн эне мергенчилерди карап: