Агасфэр (Вечны Жыд)

дэфілюе апошні штандар палка, і адразу за юным сьцяганосцам-фэндрыкам, на зьнешнім крыле першага раду, маршыруе нехта адзін, каго, здаецца, Айцэн ведае, а той яго відавочна ж ведае, бо пад апошняе «валера!» паварочваецца да яго й нешта выкрыквае, нешта такое з гучаньня як бы жыдоўскае, падобнае й на ліхое слова sched, і на «satan» і на «жыд» ці нават на «Чорцядзяры», і гэты крыкун ня хто іншы як Агасфэр, у Пуфэндорфаўскім мундзіры і ў шараварах і шліцаваных рукавах на наплечніках, пры поўнай амуніцыі.

Айцэна як маланкай сьперазала, хоць ён і падазраваў з таго часу, як сярод дам герцага выкрыў графіню Эрэнтрой, што Агасфэр мусіць быць недзе непадалёк; ён апасаецца таксама, што гэта можа быць кепскі знак для паходу на Нідэрланды, калі Вечны Жыд таксама ў гульні. Але службовая справа трымае яго каля крыжа, так што ён ня можа пасьпяшацца туды, да Агасфэра й разгаварыць яго; а тут ужо й прайшлі ўсе штандары, і ўжо міма яго валіць абоз, усялякага роду падводы й шматкалёрная ворвань усякая, ягляць, сьвішчуць, не паказваючы аніякага рышпекту перад высокім панствам, якое пасьпешліва адступаецца назад, нават сьмяюцца з гера супэрінтэндэнта там наверсе на памосьце. Але тым ня меней Айцэн у хрысьціянскай любасьці хоча дабраславіць і іх; ды тут ён бачыць, высока на маркітанцкім возе, паміж гаршкоў і патэльняў і ўсякім іншым дабром, дзёрзка заголеныя ногі — Маргрыт.

Тут ужо ніякая духоўная хабіта, ніякі сьвятарскі абавязак ня стрымліваюць яго. Хоць і азірнуўшыся хуценька па баках, ці не адстаў каторы з тых, што пад балдахінам; але тыя, з двара што, яны маглі б палічыць яго паводзіны дзіўнымі, усе ўжо паўцякалі, і Айцэн падкідае свой талар угору, саскоквае на прымятую траву й бяжыць за возам, пакуль не даганяе яго, і крычыць, спрабуючы схапіць каня за вуздэчку, ня крычыць — благае:

— Ах, Маргрыт! Маргрыт! Стой, калі ласка, дарагая Маргрыт, застанься! Я хачу быць тваім навекі, Маргрыт!

Але яна сьмяецца зь яго, і як што зьбіраецца ладны натоўп, яна кажа:

— Ня ведаю гэтага бэйбуса, але вы чуеце, чаго ён ад мяне хоча. Яно такі, мабыць, і праўда ліхі час настаў, калі нават геры папы сярод белага дня ятрацца, бы казлы якія, і кідаюцца на нявінных жанчын.

І дастаў бы такі Айцэн добрай лупцоўкі, калі б абоз не праехаў разам з усім маркітанцтвам, і ён, засмучаны, адстаў.

Разьдзел дваццаць другі. У якім прафэсар Байфус робіць пэўныя саступкі, тым часам як прафэсар Лёйхтэнтрагер прадпрымае марксісцкі аналіз Агасфэра і сваімі заўвагамі адносна ўплыву юбіляра доктара Лютэра на разьвіцьцё новага антысэмітызму робіцца непажаданай асобай