Забойства на вулiцы Морг (на белорусском языке)

У спальнi двое акон. Адно з iх нiчым не застаўлена i вiдаць зверху данiзу. Другое ж унiзе закрыта прысунутай упрытык спiнкай грувасткага ложка. Першае акно было надзейна зачынена знутры. Усе намаганнi падняць яго аказалiся марнымi. Злева ў аконнай раме была знойдзена шырокая дзiрка з забiтым туды па самую галоўку вялiкiм цвiком. Калi агледзелi другое акно, дык знайшлi такi самы цвiк, якi быў гэтак жа забiты ў раму; энергiчныя спробы падняць гэта акно таксама аказалiся марнымi. Такiм чынам палiцыя цалкам пераканалася, што злачынцы не маглi ўцячы гэтым шляхам, i менавiта таму палiчылi за лiшняе выцягваць цвiкi i адчыняць вокны.

Мае назiраннi былi ў пэўнай меры больш уважлiвыя, я ўжо тлумачыў чаму. Мне трэба было даказаць, што ўсё тое, што здавалася немагчымым, на самай справе зусiм не такое.

Я пачаў разважаць aposteriori*.

* У зваротным напрамку (лац.).

Забойцы, скажам, вылезлi праз адно з тых акон. Калi так, то яны не маглi зачынiць вокны знутры, iх жа знайшлi апушчанымi, - гэта акалiчнасць, бо яна была вiдавочная, спынiла пошукi палiцэйскiх. Усё ж такi рамы былi замкнёныя. У такiм разе яны павiнны былi зачыняцца аўтаматычна. Ад такой высновы адмовiцца было немагчыма. Я падышоў да свабоднага акна, не без цяжкасцi выцягнуў цвiк i паспрабаваў падняць раму. Як я i думаў, яна не паддавалася. Тады я зразумеў, што iснуе патаемная спружына, i дзякуючы гэтай iдэi я ўпэўнiўся, што мае меркаваннi, урэшце, былi правiльныя, якiмi б таямнiчымi па-ранейшаму нi здавалiся акалiчнасцi, звязаныя з цвiкамi. У вынiку старанных пошукаў тая самая патаемная спружына знайшлася. Я нацiснуў на яе, задаволены сваёй знаходкай, але абмежаваўся толькi гэтым, не спрабуючы падняць акно.

Я ўставiў цвiк назад i ўважлiва агледзеў яго. Чалавек, якi вылез праз акно, мог звонку апусцiць раму, i спружына спрацавала б, але як уставiць цвiк назад? Выснова была простая i зноў жа адпавядала ходу маiх даследаванняў. Забойцы павiнны былi ўцякаць праз другое акно. Калi меркаваць, што спружыны на кожнай раме былi аднолькавыя, а гэта было верагодна, тады павiнна быць рознiца памiж цвiкамi альбо памiж тым, як яны ўстаўлены ў рамы. Стаўшы на ложак, я зазiрнуў за яго спiнку, уважлiва агледзеў другую раму. Правёў па ёй рукой i адразу ж намацаў спружыну i нацiснуў на яе. Потым я агледзеў цвiк. Ён быў такi ж тоўсты, як i першы, i таксама ўваходзiў у раму амаль па самую галоўку.

Калi ты скажаш, што гэта мяне збянтэжыла, значыць, ты не зразумеў характару iндуктыўнага спосабу мыслення. Гаворачы мовай паляўнiчых, я нiводнага разу "не згубiў следу". Нюх усё ж мяне не падвёў. Ва ўсiм ланцугу разважанняў не знайшлося нiводнага разарванага звяна. Я прайшоўся па ўсiм ланцугу - i ў канцы знайшоў цвiк. Ён па ўсiх прыкметах быў падобны на свайго калегу ў суседнiм акне, але сам гэты факт быў абсалютна нязначны (хоць i здаваўся пераканаўчым) у параўнаннi з тым меркаваннем, што якраз тут i можна знайсцi ключ да разгадкi таямнiцы. "Тут, вiдаць, нешта не так з цвiком", падумаў я. Потым дакрануўся да яго, i ў маёй руцэ засталася галоўка цвiка разам з абломкам шпянька даўжынёй паўсантыметра. Астатняя частка цвiка засталася ў дзiрцы, дзе ён, вiдаць, i зламаўся. Злом - даўнi (бо на iм паспела з'явiцца ржа) i, вiдаць, быў вынiкам удару малатка, якi i заглыбiў уверсе рамы галоўку цвiка. Я асцярожна ўставiў назад выцягнутую частку цвiка, у вынiку пачало здавацца, што цвiк цэлы, нават без адзiнай расколiны. Нацiскаючы на спружыну, я прыпадняў раму, разам з ёю паднялася i галоўка цвiка, якая моцна трымалася ў дзiрцы. Я апусцiў акно, i цвiк зноў быў падобны на цэлы.

Такiм чынам, гэтая частка загадкi была разгадана. Забойца ўцёк праз акно, якое было застаўлена ложкам. Калi ён вылез, рама апусцiлася сама па сабе (альбо яе зачынiлi спецыяльна) i замкнулася спружынай, палiцэйскiя ж падумалi, што акно забiта цвiком i палiчылi далейшае расследаванне немэтазгодным.