Мінскі напрамак. Том І

— Прыязджаем на станцыю. Ну, i адразу — кірмаш... імяніны — без гарэлкі якія імяніны? I тут лейтэнант кажа: грошай няма, дадому паслаў. Адну кішэню вывернуў, другую — толькі дробязь. I ў мяне — пад мяцёлку... Што рабіць? Дык ты думаеш, што я ўдумаў? З атэстата рэалізаваць, з прадуктаў... Стаім ля акенца, атрымліваем. Як толькі вышлі, я за банку кансерваў ды суседу. Той — «Колькі?» — «Пяцьдзесят». Ён i выняў паперку...

— Лоўка. Знайшоўся,— пахваліў хтосьці Рыбакова.

Быстроў цераз дрымоту прыслухаўся, пра што гаворыць у другім баку Сонцаў: — Ну, дырэктар МТС у мяне i пытаецца: «Чаму стаіць твой «націк»?» — «Падшыпнікі выплавіліся»...

«Зноў тую ж самую гісторыю — Бранскі летапісец»,— варухнулася ў галаве Быстрова. Ён пазяхнуў i сказаў голасна да таварыша:

— У прыемнай кампаніі — прыемна пазяхнуць!..

Сонцаў зрабіў выгляд, што не звяртае на яго ўвагі.

— I праўда, чаму б не падрамаць? А, Касцючэнка? Яшчэ ніводзін салдат, кажуць, не памёр на вайне ад сна...

Але заснуць Быстроў не мог,— вельмі ж неспакойная ў яго была натура. Неўзабаве ён пачуў, што размова набывае цікавы змест. Другі фронт.

— Сіла ў ix, канешне, немалая,— сказаў Касцючэнка.— Гэтую высадку яны зрабілі здорава. Вось толькі што ідуць марудна: колькі часу ў Італіі тапталіся, зноў жа ў Францыі нешта туга ў ix. Хто ix ведае, чаму. Ну, у Італіі, там, напэўна, горы перашкаджаюць.

— A ў Францыі — раўніны,— падхапіў Быстроў.— Заўсёды што-небудзь знойдзецца. Затое тут — абрусам дарога. Ідзем па асфальтах, фрыцы самі рукі падымаюць угару, бягуць хутчэй у палон.

Пачуўся смяшок.

— Ну, чаго ж яны тады марудзяць?

— А ты, Сонцаў, запытай у Чэрчыля, — параіў Быстроў. — Ён табе скажа, чаго ён сядзеў у Афрыцы, потым у Італіі, пакуль мы пад Сталінградам біліся ці Курскую дугу ламалі.

Раптам загаварыў Якавенка:

— Як бы ты, Сонцаў, дужа верыў чалавеку, які аднойчы намерваўся, скажам, забіць цябе?

— Забіць?.. — не чакаў Сонцаў такога пытання.

— Мусіць, не верыў бы! А Чэрчыль арганізоўваў інтэрвенцыю на нашу краіну ў грамадзянскую вайну. Ён i Гітлера ў свой час цкаваў на нас, ды так вышла, што фюрэр асмеліўся падняць руку на свайго апекуна. Можна верыць такому чалавеку?

— Як жа яму верыць, таварыш лейтэнант.

— Чы не падобна на тое, што такі чалавек мала дбае аб тым, каб нам было лягчэй? Чы не ўсё роўна такому, што там, недзе на чужыне, у няволі гінуць нашы людзі?

— Хоча, старая ліса, заграбаць жар чужымі рукамi!— адгукнуўся ўзрушана Рыбакоў. Лагуновіч пераканана прамовіў:

— Не ўдасца!

— Я думаю таксама, не ўдасца,— згадзіўся спакойна Гогабярыдзе.

— Эх, спадзявайся там на розных чэрчыляў!..

— Та-ак! На саюзнічкаў спадзявайся, а сам не хіб!

— Ды ўжо ж, хібіць не прыходзіцца.

— Не схібім, думаю!

Гадзіну пазней да Аляксея падышоў лістаносец i падаў трохкутнічак; старшы лейтэнант адразу заўважыў,— почарк быў незнаёмы. Ад Аляксея лістаносец падаўся да вадзіцеля, ад якога накіраваўся да другіх,— размахваючы канвертамі, трохкутнічкамі, выклікаючы прозвішчы.

Некаторыя танкісты выбягалі насустрач яму, пытаючыся пра адно: ці няма лістоў, другія аб тым жа крычалі яму з машын.

Старшы лейтэнант атрымаў ліст ад маці былога свайго байца Курнева, якая непакоілася, што ад сынка ўжо тры месяцы як няма вестак. Курнеў быў у адным экіпажы з Быстровым, a калі брыгада ішла на перафарміроўку, застаўся ў новай часці. Аляксей цяпер не ведаў, што з ім.

Якавенка, шчаслівы, працягнуў Аляксею лісток.

— Глянь. Мішка напісаў!..

На лісточку было старанна выведзена сантыметровымі крывымі літарамі: «Тата, любы». Якавенка адчуваў сябе без меры ўсцешаным. Аляксей не раз заўважаў, што ён вельмі любіць дзяцей, — колькі разоў непакоіўся пра ix, пра сына Мішку, пра двух дзяўчынак. Ён любіў гаварыць пра ix, i ледзь не ўся рота завочна ведала ўжо ўсю яго сям'ю.

Калі праўда, што ў кожнага чалавека ёсць які-небудзь талент, то ў Якавенкі гэта, бясспрэчна, талент бацькі, — падумалася Аляксею. Ды i ў яго адносінах да байцоў ёсць таксама нешта бацькоўскае...

Можа Быстроў што-небудзь раскажа пра Курнева: яны ж былі, здаецца, сябры. Камандзір гарматы цяпер сядзеў пад бярозай каля танка разам з Сонцавым, які чытаў ліст. Старшы лейтэнант, падышоўшы да ix, запытаўся пра Курнева: не, Быстроў не ведае пра яго; як перайшоў Курнеў у другую часць, дык не падаў аб сабе нi слова.

— Ад каго пісьмо, Сонцаў, калі не сакрэт?— пацікавіўся Аляксей.

— Калі мне чытае, то, відаць, не сакрэт,— пакпіў-пажартаваў Быстроў.— Сакрэтныя ён чытае адзін i толькі вачыма, нават без шэпту...

Пісьмо было ад сястры.

— Ад тае, ад студэнткі? Ну, як яна маецца?

Аляксей прысеў на траву поруч з танкістамі. Ён ведаў, што сястра Сонцава вучыцца ў тэхнікуме. Сонцаў неяк расказваў, што, калі ён ішоў на фронт, Юлька, сястрычка, была зусім малая; перад тым часта прыбягала на поле, узбіралася на трактар, прасілася патрымацца за руль. I якая шчаслівая была, калі ён дазваляў крыху правесці «СТЗ». Цяпер ёй пайшоў ужо семнаццаты год...

Сонцава не прышлося ўпрошваць расказваць: звычайна маўклівы, ён на гэты раз пачаў гаварыць нечакана ахвотна.