Чорны дзень

Тады ж маці пахваліла сам-насам даччын выбар: «Гэта добра, што ён трохі старэйшы за цябе. Больш практычнасці мае і самастойны, відаць, не які там узвей-вецер. Будзеш слухацца — паняй пражывеш век...» Аб прыгажосці зяця нічога не сказала, бо лічыла, што і дачцэ ніхто ганьбы не дасць.

На радасці Таццяна адразу расказала мужу пра гаворку з маткай. Пазней Іван не прамінаў зручнага моманту, каб не напомніць жонцы жартам, а то і ўсур’ёз цешчыну параду.

Прыехалі Крушыніны на новае месца раніцай. На станцыі чакала іх грузавая машына. Шафёр здзіўлена спытаўся, як убачыў сваіх пасажыраў з невялікімі чамаданамі:

— Гэта і ўсяго рэчаў?

— А якія могуць быць рэчы ва ўчарашніх студэнтаў? — пажартаваў Іван.

— I то праўда,— згадзіўся шафёр.— Начальнік, відаць, не знаў, хто вы, а то мог прыслаць легкавушку... Тады паехалі.

— А далёка нам ехаць? — пацікавілася Таццяна.

— Не, кіламетраў дзесяць. Дарога, праўда, неважнецкая, на скорую руку праложана...

Таццяна села ў кабіну, побач з шафёрам, а Іван з чамаданамі — у кузаў. Шафёр час ад часу папярэджваў сваю пасажырку:

— Трымайцеся, зноў калдобіна.

Пасёлак будаваўся між лесу. Прыходзілася высякаць дрэвы, кусты, каб паставіць часовыя палаткі, пакуль пабудуюцца баракі для тых, што прыехалі і прыедуць сюды на работу.

— Бачыла, у якое хараство трапілі? Усю дарогу кветкі і кветкі,— сказаў Іван да Таццяны, калі яны прыехалі на будоўлю.— Збірай, якія падабаюцца. А што за паветра! Цуд! Дыхні на поўныя грудзі. Адчуваеш?

Яна згадзілася і паказала на прыгажосць асмужаных сопак, да якіх, здавалася, рукой падаць.

Быў харошы, пагодлівы дзень. Зранку прыпякала ўжо сонца.

Начальнік, чалавек пажылых гадоў, з ніткамі сівізны на скронях, як толькі да яго зайшлі Крушыніны, падняўся і выйшаў з-за стала. Сказаў, як зваць яго, і папрасіў прабачэння, што некаторы час давядзецца ім жыць у бараку-інтэрнаце.

— Праўда, там выдзелены для вас асобны пакой. Пазней трохі атрымаеце добраўпарадкаваную кватэру. Сямейным у нас перавага.

— Тады зусім добра, Андрэй Піліпавіч,— зарадаваўся інжынер.— Да прыезду сюды мы жылі ў розных інтэрнатах, а тут — разам, ды яшчэ — асобны пакой, а пасля кватэра. Чаго нам больш хацець, Танечка, праўда?

Андрэй Піліпавіч акінуў іх позіркам і ледзь прыкметна ўсміхнуўся: «Як мала трэба людзям на пачатку жыцця». Ён разумеў Крушыніных вельмі добра, бо самому давялося на першым часе адведаць тут гаркоты. Першапрыходцам, як і першапраходцам, заўсёды дастаецца... I лягчэй заўсёды жывецца тым, хто ідзе ў лепшае ад горшага. Пасля кароткага знаёмства начальнік папрасіў Крушыніных зайсці ў аддзел кадраў аформіцца. Там ім скажуць пра работу і лакажуць, дзе жыць.

Пасля сталічнай мітусні Крушыніным падабалася і цішыня, і спакой між зеляніны. Работа, кватэра і сталовая для ІТР — інжынерна-тэхнічных работнікаў — былі паблізу і не адбіралі шмат часу. Было радасна, што пасля інстытуцкіх нагрузак і спешак яны могуць адчуваць сябе вальней.

Іван з першага дня ўзяўся весці ўсе выдаткі па іх маленькай гаспадарцы сам. Таццяна ахвотна ўступіла матрыярхат, як толькі муж сказаў, што грашыма ў хаце павінен распараджацца нехта адзін: добра было б, каб гэтым чалавекам быў ён.

Таццяне спадабаліся мужавы турботы. Свае пад’ёмныя, а пазней і аванс з першае выплаты яна ўсе аддала Івану: няхай думае, куды і на што траціць. Пасля тых мізэрных стыпендый, што яны атрымлівалі не так даўно, гэта былі ўжо вялікія грошы. Аднак і выдаткі сталі большыя за студэнцкія. Колькі чаго патрэбна было купіць і ў хату, і на сябе кожнаму з іх!

— Не ўсё адразу, Танечка,— стрымліваў Іван, калі жонка пачынала нагадваць, чаго нестае ў іхняй кватэры.— Перш-наперш заложым аснову, цвёрды падмурак, каб не думаць потым штодня, дзе дастаць грошай на абед ці на кавалак хлеба... Мы ж не студэнты. Ды тут і пазычаць нязручна... Бацька вучыў мяне жыць так: каб хлеб заходзіў за хлеб, сала — за сала, а зароблены рубель клаўся на невыдаткаваны...

Каб словы не былі пустыя, а задуманае не адкладвалася надоўга, Іван з другой палучкі не прынёс дахаты ўсіх грошай. Разам з некалькімі чырвонцамі ён палажыў ашчадную кніжку на стол, за якім сядзела Таццяна і чытала новы нумар медыцынскага часопіса.

— А гэта што?— узяла Таццяна кніжку.

— Падмурак пад новую будоўлю, Танечка. Той, пра які я табе казаў. Забылася, ці што?

Таццяна насупіла бровы, прыгадваючы, калі і дзе адбывалася такая гаворка. Іван заўважыў жончыну заклапочанасць і прыйшоў на дапамогу:

— Як табе лепей растлумачыць? НЗ. Недатыкальны запас, разумееш? А наша маладое сямейнае жыццё — новая будоўля. Трэба табе ведаць — той гмах даўгавечны, пад якім моцны падмурак. Калі сказаць гэта пра людзей, то лягчэй жывецца тым, хто мае запас на чорны дзень.

— Ух ты, здорава як абгрунтавана!.. Падмурак, гмах!.. Не быў бы то будаўнік,— усміхнулася Таццяна.— Ну што ж, няхай будзе НЗ, калі палажыў. Толькі, па-мойму, можна было з гэтым, як ты кажаш, падмуркам трохі пачакаць...