Бабалардын Урпагы. 3 китеп

                  Жек жаатыңы мактабай,

Жетик билип калыс жаз!

Кагаздагы дастанды,

Кары окуйт, жаш окуйт.

«Менин бабам» барбы деп,

Мектептеги бала окуйт.

«Эң маанилүү бекемби»,

Элечекчен эне окуйт.

Кер маралдай керилген,

Келин окуйт, кыз окуйт.

Чарчап келип ат чапкан

Чабандес бала дагы окуйт.

Бу жазылган дастанды

Атасы жок бала окуйт.

Аймагынан узап кеткен

Алыстап кеткен киши окуйт.

Көңдөй жерин сагынган,

Көөнөрбөгөн пенде окуйт.

БАБАЛАРДЫН КАРААНЫ

Чоң чокулар улуу тоолор

Өткөн күнгө энчилеш.

Өктөмдүү өткөн балалык,

Өмүргө болуп шериктеш.

Далай күндөр закымдап,

Дайынсыз жылып өттү го.

Ак булут тоого калкылдап,

Ала салып көчтү го.

Көчкөндөрдүн баардыгы,

Көрүнбөй эми калды го.

Саргайтып өткөн күндөрүм,

Сагынычты чачты го.

Билинбестен закымдап,

Бийиктиктен куш өттү.

Түйшүктү салып сезимге,

Түпөйүлдүү түн өттү.

Анын баары эскирип,

Кайра сонун кеч келип,

Кайткыс күндөр эстелик.

Ак сакалын жайкалтып,

Ак бозунда чайпалып,

Беккулу деген ата өттү,

Аны менен бир болуп,

Агыны күчтүү кез өттү.

Ата менен бир болуп,

Элечекчен эне өттү.

Сорок Таш деген жайлоонун,

Зоолорун сылап жел өттү.

Өзөн суу агып күрпүлдөп,

Өмүрдү санап күн-түндөп,

Өктөмдүү өткөн жылдардын,

Өрнөгү бизге төгүлмөк.

Улууларга кездешип,

Укмуштарды сурайын.

Ушундай өткөн тарых деп,

Уламышты улайын.

Карыларга кездешип,

Качанкыны сурайын.

Кайрылбай кеткен баяндын,

Кайрыктарын улайын.

***

Алкымдын бери жагынан

Абадан ата кой жайган.

Коңгуроосу шаңгырап,

Көк эркеч барат далдайган.

Тешик-Көлдү капталдай,

Тектирди өрдөп көч жылат.

Ал көчтү Шоңко бабанын,

Тукуму сүрөп келатат.

Айтаар сөзүм бир далай,

Сатыбалды уулу Абылай,

Бордуга боз үй тиктирген,

Боор, куйрукту жеп коюп,

Боз жорго минип желдирген.

***

Бордунун чоң төр тарабын,

Көлөй уулу жайлаган.

Көлдөлөң жая салдырып,

Көөнөрбөс маек баштаган.

Асмандан бүркүт айланып,

Аталар жери шаңданган.

Айлансам да дүйнөнү,

Андай жерди таппагам.

***

Айты ата көч көчүрөт,

Көбүргөн өтөк тараптан.

Көйкөлгөн жигит көч баштайт,

Көк жоргосун алкынткан.

***

Жарашык чачып адырлар,

Жаадырап тарап гүл төктү.

Жайлоодон жылкы чубуруп,

Жаңылык чачып жай өттү.

Саргайды чөптөр муңайым,

Сары түз каптап өтөктү.

Күүлдөп аккан дайрадай,

Күркүрөп келип күз өттү.

***

Көлөй жети бир тууган,

Көлдөй болуп толкуган.

Ортоңку айыл тараган,

Ордосу кеңип байыган.

Эң биринчи энеден,

Көлөй жана Язбек.

Сейит жана Алыбек,

Айта берсе арбын кеп,

Аталардын баары бек.

***

Ак калпак кийип бөлүнгөн

Карааны тоодой көрүнгөн.

Кечөө эле биз көргөн,

Аттанып кетип сапарга,

Аталар өттү дүйнөдөн.

Ак элечек кийинген,

Ак жоргону желдирген.

«Ак кымыздан ич» деген,

Аттанып алыс сапарга,

Апалар өттү дүйнөдөн.

Келип-кеткен сапарга,

Кең дүйнөгө ким калган.

Өмүр деген байтак жол,

Ал жолдо эл каттаган.

Улуулар өтсө дүйнөдөн

Жаштарыбыз жол жүргөн

Бири келсе, бири кетип,

Бул дүйнөдө ким калган

Ушундай тура, шум жалган.

***

Мен туулган жерди карап турам. Туулган жердин ой-кырлары, жылга-жыбыты, шаркырап аккан сайлары, менин көз алдымда сүрөттөй даана көрүнүп турат. Менин түпкү бабам дагы, андан берки аталарым дагы мен сыяктуу туулган жерин карап тургандыр. Туулган жер алардын жүрөгүнө сонун сезимди чачкандыр. Карааныңдан кагылайын ыйык туулган жерим! Туулган жердин шаңы ыр болуп менин жүрөгүмө өтүп турат, жанып турат. Мага кагылайын туулган жер башкача касиет, башкача шаң берип жатпайбы. Ошону силер билесиңерби! Мен туулган жерди коёндун жатагына чейин билем. Калем алып анын ой-кырларын, кай жерин гана жөө аралабадым. Көп жылдар алыс жашасам да, туулган жердин шаңы менин жүрөгүмөн кетпей гүлдөп келет. Туулган жердин ыйыктыгын даана сезип турам. Балким ушул ыйык жер мени акын кылып жараткандыр. Ошону баамдап, касиеттүү күчкө эргүүлөнүп, тагдырыма ыраазы болом. Бул жерден менин атам сапар өткөн, анын аталары да сапар өткөн. Демек менин ата-бабам ушул жерден ак калпак кийип калдайып өтүшкөн. Туулган жердин жыбыт-жылгасы, ой жерлери, түзөң-кайкылары, урчук-урчук таштары, менин ырым, менин көрүнбөгөн касиеттүү ыр саптарым. Ошол көрүнбөгөн толкун Теңирим аркылуу менин жүрөгүмө келип, ыр таштап кетип жаткансыйт. Ошол мен жараткан жамандыр-жакшыдыр ыр шилтемдерим башкалардын жүрөгүнө кубаныч таратса болду. Жарыктык ата-бабам жашап өткөн туулган жердин ырлары обон болуп ай-ааламга кайкый берсин. Ошол касиеттүү обон башкалардын жүрөк өтун эргитип өтсүн, кубандырып бир башкача ыйык сезимге бөлөп өтсүн. Ошол ырлар Теңиримдин жардамы менен ак жашоону, качанкы бир өткөн касиеттүү балалыктын ырын, ата-бабанын жолун эске салат. Ошонусу мен үчүн табылгыс кубаныч. Ар бир башталган жакшы нерсе уланып кете берсин. Ошонусу менен ал түбөлүктүү. Ошонусу менен бул өлбөс жашоо бизге ыйык сезилет жана түбөлүктүүлүгү байкалат.

***

Кагылайын туулган жердин тургундары, биз көрүп, аралашып жүргөн замандаштар. Сиздер биздин ата-бабабыз өскөн аймакта жашап, эмгектенип келдиңиздер. Сиздердин өмүрүңөр да ошол жерде